مقدمه ای درباره گیاهان دارویی :

از آنجا که انسان جزئی از طبیعت است بطور مسلم برای هر بیماری ، طبیعت گیاه مداوای آن را عرضه کرده است. انسان هر چه به طبیعت نزدیکتر شود، سالم‌تر است و بیشتر عمر می‌کند. به همین دلیل انسان هرچه به طبیعت روی آورد و از نعمات آن بیشتر بهره می‌برد، جهت درمان بیماری خود سریع‌تر ، بهتر و مطمئن‌تر درمان می‌شود. باید گفت که انسان تنها با داروهای شیمیایی مداوا نمی‌شود. همه عوامل طبیعی نقش درمان و دارو نهایتا نقش پیشگیری را در برابر بیماریها دارند. وجود گیاهان دارویی در طبیعت یکی از نعمتهای بزرگ الهی است.

 تاریخچه استفاده انسان از گیاهان دارویی

سابقه درمان بیماریها با گیاهان دارویی به قدمت تاریخ زیست انسان بر روی کره زمین است. انسان به حکم تجربه ، علم و اندیشه جانوران بنا به مقتضیات خود در طول عمر حیات در کره زمین به کمک گیاهان دارویی خود را مداوا کرده و می‌کنند. گیاهان دارویی در باغ خدا می‌رویند. در دشتها ، مراتع وسیع ، جنگلها و ... پیدا می‌شوند. بدست کسی کاشته نشده و به همت کسی هم آبیاری نشده است. هزاران سال است که بدین منوال در چرخه حیات بوده و طبیعت را آرایش می‌دهند.

رابطه گیاهان دارویی و بیماری

هر خاکی و هر آب و هوایی ، بستر انواع از گیاهان دارویی است. بنابراین همه چیز در همه جا نمی‌روید و حکمت خلقت در این است که هر جا بیماری هست، قطعا نوع گیاه دارویی آن نیز یافت می‌شود. از طرفی همه گیاهان داویی در یک فصل خاص نمی‌رویند. هنوز کسی رابطه بین شیوع بیماری در یک فصل یا یک زمان و وفور گیاهان دارویی آن فصل را جستجو نکرده است، ولی می‌دانیم که بسیاری از بیماریها در فصل خاص شیوع پیدا می‌کنند و بعضی از گیاهان دارویی شناخته شده و ناشناخته نیز در همان فصل به وفور یافت می‌شوند.

 ترکیبات مهم گیاهان دارویی

هر ماده که در گیاهی پیدا می‌شود دارای نقش خاصی در گیاه می‌باشد. ماده می‌تواند در ساختمان گیاه برای انجام اعمال حیاتی بکار رفته باشد، ماده می‌تواند در ساختار خواص فیزیکی و شیمیایی گیاه نقش داشته باشد.

·         روغنهای عطری: مواد عطری ، درمان بخش تمیز کننده، ضد عفونی کننده، محرک اشتها ، هضم کننده غذا ، ضد درد ، ضد نفخ معده و روده و ضد اسپاسم عضلانی می‌باشند.

   آلکالوئیدها: انواع مواد مخدر از جمله مرفین ، کدئین و کوکائین در شمار آلکالوئیدها هستند. هر کدام از این مواد نقش مخصوص و معین د درمان بیماریها دارند.

  مواد پروتئینی: مواد پروتئینی از ترکیب اسیدهای آمینه ایجاد شده‌اند نصف اسیدهای آمینه را انسان قادر به سنتز آنها نیست و باید توسط تغذیه گیاهی و جانوری وارد بدن شوند.

   مواد تلخ مزه: بسیاری از گیاهان دارای مزه تلخ مزه هستند مانند کاسنی که خواص دارویی و درمانی دارد. مواد تلخ مزه غیر سمی محرک اشتها بوده و تحرک کننده بسیاری از اندامهای برای فعالیت بیشتر مانند کبد و کیسه صفرا هستند.

 فلاونوئیدها: فلاونوئیدها مواد موثری هستند که عمدتا در گیاهان عالی یافت می‌شوند این مواد انواع سموم در بدن را خنثی می‌کنند.

تاننها: خاصیت ضد درد دارند، لثه‌ها و پوست دهان را محکم و تمیز می‌کنند. اثر مثبت روی جدار معده و روده‌ها دارند.

مواد لعاب‌دار: وظیفه این مواد این است که مایعات را به این مواد متصل می‌کنند. این مواد موجب کاهش کلسترول خون می‌شوند. گیاه پنیرک ، ختمی و بارهنگ ، غنی از مواد لعاب‌دار هستند.

 از دیگر مواد موجود در گیاهان دارویی‌ می‌توان به ویتامینها ، اسیدهای گیاهی و قندها اشاره کرد.

تهیه و تبدیل گیاهان دارویی

هر گیاهی در طبیعت دارای روند رشدی ویژه خود می‌باشد. خواص گیاهان در فصول ، هفته‌ها وقتی روز و شب متغیر است به عنوان مثال بعضی از گیاهان به هنگام صبح و بعضی به موقع عصر و شب معطر می‌شوند. بنابراین از نظر خواص دارویی ، زمان مناسب برداشت محصول دارای اهمیت خاصی است. قسمتهای مختلف گیاه نیز دارای اثرات متفاوت هستند.

در بسیاری از موارد ماده موثر عمدتا در برگ ، شکوفه ، ساقه ، ریشه ، بذر یا میوه است. همیشه گلها را قبل از ظهر یعن زمانی که شبنم یا رطوبت شبانه از بین رفته است جمع آوری می‌کنند. هنگامی که جمع آوری برگ مورد نظرات بعد از هر قبل از غروب آفتاب ، کار جمع آوری انجام می‌شود. بعضی از گیاهان باید در ظروف سربسته و یا در کیسه کتانی نگهداری شوند. کسانی که ذخیره سازی می‌کنند باید مرتبا از نمونه‌ها بازدید کرده واز آفات و امراض احتمالی آگاه باشند.

تهیه پودر گیاهان داویی

درطول سال تهیه گیاه تر و تازه میسر نیست. لذا گیاهان جمع آوری شده را بعد از خشکیدن باید به ورت پودر درآورده وقتی حتی‌المقدور در شیشه‌های دهان گشاد نگهداری کرد. پودر می‌تواند شامل اندامهای گیاهی باشد که جداگانه نگهداری می‌شود.

گیاهان دارویی مهم

گل سرخ ، بومادران ، الکیل کوهی ، برگ بو ، لیموترش ، وانیل ، نعنا ، فلفل سیاه ، جعفری ، میخک ، پرتقال ، هل ، کافور ، زنبق ، بابونه و ... از گیاهان دارویی مهم هستند.

 

خواص دارویی زوفا :
زوفا درختچه ای است پایا با ساقه های منشعب که ارتفاع آن تا 60 سانتیمتر می رسد این گیاه بحالت خودرو در نواحی جنوب اروپا، ایران ، هند ،ترکیه و شوروی می روید . برگهای آن کوچک، خط دار ، نوک تیز و سبزرنگ است که بسیار معطر می باشد .گلهای آن آبی و گاهی سفید اند که در انتهای ساقه ظاهر می شود .
ترکیبات شیمیایی:
برگهای زوفا دارای طعمی تند و مطبوع می باشد . ماده ای شیمیایی که در آن وجود دارد بنام هیسوپین معروف است . در زوفا همچنین حدود ی درصد اسانس وجود دارد .

خواص داروئی:

زوفا از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است

1. سرفه و ناراحتی های ریوی را برطرف می کند .

2.نرم کننده سینه است

3. خلط آور است

4.معده را تقویت می کند

5.  نفخ شکم را برطرف می کند

6. ادرار آور است

7. داروی مفیدی برای مداوای آسم است

8. اشتها را زیاد می کند

9.  برای رفع کم خونی مفید است

10.افسردگی را برطرف می کند

11.برای درمان صرع مفید است

12.برای التیام زخم برگهای زوفا را له کرده و روی زخم بگذارید

13.برای درمان تب خال مفید است و کسانیکه تب خال می زنند باید از دم کرده زوفا استفاده کنند .

14.  در قدیم از زوفا برای سقط جنین استفاده می کردند .

15.  درد شکستگی را می توان با کمپرس زوفا آرام کرد.

طرز استفاده:

دم کرده : مقدار 0 5گرم برگ وشاخه های گلدار زوفا را در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت 15 دقیقه دم کنید . مقدار مصرف این دم کرده یک فنجان سه بار در روز است .
جوشانده : مقدر 50 گرم برگ و سرشاخه های گلدار زوفا را در یک لیتر آبجوش ودر کرده و بمدت نیمساعت بگذارید بآرامی بجوشد این جوشانده را برای کمپرس استفاده کنید .
تنطور زوفا که این تنطور را می توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریدری کنید . مقدار مصرف آن     5 -10 قطره سه بار در روز مخلوط با آب است .
مصرف بیش از اندازه این گیاه برای کبد مضر است و همچنین چون اثر سقط جنین درد بنابراین زنان حامله باید از خوردن آن پرهیز کنند

 

ریحان و خواص آن :

ریحان گیاهی است علفی یکساله و معطر که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتیمتر می‌رسد. برگهای آن بصورت متقابل بیضوی و نوک تیز با کناره‌های دندانه‌دار می‌باشد. گلهای آن معطر و کوچک به رنگهای سفید ، قرمز و گاهی بنفش مشاهده می‌شود. تخم آن سیاه و ریز است. برگ ریحان و سرشاخه‌های جوان آن بهمصرف تغذیه می‌رسد ریحان در ایران و افغانستان بطور خودرو می‌روید در اکثر نقاط دنیا کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی

از ریحان اسانسی تهیه می‌شود به نام اسانس بازیلیک یا روغن ریحان که معروف است و مصارف درمانی مختلفی دارد. دانه ریحان دارای ماده روغنی است که حالتی روان دارد.

خواص داروئی

چون ریحان بسیار معطر است بنابراین برای معطر ساختن غذاها از آن استفاده می‌شود ریحان از لحاظ قدیم ایران کمی گرم و خشک است.

 دم کرده برگ ریحان اثر ضد تشنج درد مقوی و مدر است.

دم کرده برگ ریحان معالج سردردهای میگرن و عصبی است.

 خوردن ریحان دستگاه هاضمه راتقویت می‌کند.

 نوشیدن یک فنجان دم کرده ریحان نفخ و گاز معده را از بین می‌برد.

 برگ ریحان درمان کننده ناراحتیهای حاصل از نیش حشرات است کافی است که محل گزش حشرات را با برگ ریحان ماساژ دهید خارش و درد را برطرف می‌کند.

جویدن برگ ریحان برای زخمهای دهان مفید است.

جوشانده ریحان تب‌بر است.

 دم کرده تخم ریحان مسکن است.

اگر تخم ریحان را بکوبید و با صمغ عربی مخلوط کنید داروی خوبی برای درمان اسهال است.

تخم ریحان برای رفع دل درد مفید است.

برگ ریحان اثر زیاد کننده شیر دارد و مادران شیرده حتما باید از این گیاه استفاده کنند.

دم کرده دانه ریحان برای درمان ورم کلیه و ترشحات زنانه بکار می‌رود.

 دم کرده برگ ریحان درمان کننده سرگیجه است.

  برگ ریحان را همراه غذا بخورید در هضم غذا موثر است.

 اگر گلدان ریحان را جلوی پنجره بگذارید حشرات و مگس را فراری می‌دهد و آنها وارد خانه نخواهند شد.

طرز استفاده

اسانس ریحان را می‌توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا Helath Food خریداری کنید این اسانس به نام Essential Oil Basil معروف است و دقت کنید که این اسانس بسیار قوی است و نباید بیش از 2 تا 3 قطره آنرا مصرف کنید و همیشه هم باید آنرا با آب رقیق کنید

نظرات شما عزیزان:

برچسب‌ها: